Pagsusuri sa tula ni Amado V. Hernandez na "Isang Dipang Langit"

Pagsusuri sa tula ni Amado V. Hernandez na "Isang Dipang Langit"

Nakilala ang husay ni Amado Hernandez noong panahon ng Amerikano.  Naisulat niya ang tulang ito sa bartolina ng Muntinglupa noong Abril 22, 1952. Si Amado Vera Hernández ay isang makata at manunulat sa wikang Tagalog. Kilala rin siya bilang "Manunulat ng mga Manggagawa", sapagkat isa siyang pinuno ng mga Pilipinong manggagawa at sa kaniyang mga pagpuna at pagsusuri sa mga kawalan ng katarungang naganap sa Pilipinas noong kaniyang kapanahunan. Nakulong siya dahil sa pakikipag-ugnayan niya sa mga kilusang makakomunista. Siya ang punong tauhan sa isang bukod-tanging kasong panghukuman na tumagal ng 13 taon bago nagwakas. Sinalaysay ni Hernandez sa kanyang mga akda ang pakikipagsapalaran at pakikibaka ng mga manggagawang Pilipino. Minsan siyang napiit dahil sa salang sedisyon, at habang nasa loob ng kulungan, naisulat niya ang "Isang Dipang Langit", ang isa sa mga mahahalaga niyang tula.  Nakilala rin si Hernandez sa kanyang mga nobelang gaya ng "Ang Ibong Mandaragit", at "Luha ng Buwaya". Ang ilan sa kanyang maikling kuwento ay natipon sa isang tomo na pinamagatang "Langaw sa Isang Basong Tubig at Ibang Kuwento". Nagturo din siya sa Pamantasan ng Pilipinas. Kakikitaan ng diwang makabayan ang marami niyang tula at nobela: lantad sa mga ito ang makatarungang poot sa pagiging tila isang kolonya ng Estados Unidos ang kaniyang bansang Pilipinas. Naipakulong siya ni Elpidio Quirino dahil sa bintang na pagiging mapanghimagsik.  Noong Marso 31, 1952, hinatulan siya ng habambuhay na pagkabilanggo sa sakdal na

―rebellion complex. Siya’y nanatili sa bartolina mula noong Enero 1951 hanggang Hulyo 1956.

  Naging instrumento ang kanyang pagkakakulong para maisulat niya ang  Isang Dipang langit  ,

Bayang Malaya, at Mga Ibong Mandaragit. Napawalang-sala lamang siya noong 1964.

                                             Isang Dipang Langit (Tula)

                                         Ako’y ipiniit ng linsil na puno
                                       hangad palibhasang diwa ko’y piitin,
                                         katawang marupok, aniya’y pagsuko,
                                       damdami’y supil na’t mithiin ay supil.

Ikinulong ako sa kutang malupit:
bato, bakal, punlo, balasik ng bantay;
lubos na tiwalag sa buong daigdig
at inaring kahit buhay man ay patay.

Sa munting dungawan, tanging abot-malas
ay sandipang langit na puno ng luha,
maramot na birang ng pusong may sugat,
watawat ng aking pagkapariwara.

Sintalim ng kidlat ang mata ng tanod,
sa pintong may susi’t walang makalapit;
sigaw ng bilanggo sa katabing moog,
anaki’y atungal ng hayop sa yungib.

Ang maghapo’y tila isang tanikala
na kala-kaladkad ng paang madugo
ang buong magdamag ay kulambong luksa
ng kabaong waring lungga ng bilanggo.

Kung minsa’y magdaan ang payak na yabag,
kawil ng kadena ang kumakalanding;
sa maputlang araw saglit ibibilad,
sanlibong aninong iniluwa ng dilim.

Kung minsan, ang gabi’y biglang magulantang
sa hudyat – may takas! – at asod ng punlo;
kung minsa’y tumangis ang lumang batingaw,
sa bitayang moog, may naghihingalo.

At ito ang tanging daigdig ko ngayon –
bilangguang mandi’y libingan ng buhay;
sampu, dalawampu, at lahat ng taon
ng buong buhay ko’y dito mapipigtal.

Nguni’t yaring diwa’y walang takot-hirap
at batis pa rin itong aking puso:
piita’y bahagi ng pakikilamas,
mapiit ay tanda ng di pagsuko.

Ang tao’t Bathala ay di natutulog
at di habang araw ang api ay api,
tanang paniniil ay may pagtutuos,
habang may Bastilya’y may bayang gaganti.

At bukas, diyan din, aking matatanaw
sa sandipang langit na wala nang luha,
sisikat ang gintong araw ng tagumpay…
layang sasalubong ako sa paglaya!

Sa paniniwalang tungkulin ng manunulat na maging budhi ng lipunan at magpatunay sa kadakilaan ng diwa ng tao sa harap ng kalupitan, hindi inalintana ng may-akda ang kanyang  pagkabilanggo. Ang kanyang mga akda ay lagi nang pumapaksa sa nasyonalismo, demokrasya, at  panlipunang katarungan. Makatwiran bang ikulong ang isang taong nagpapahayag lamang ng kanyang malayang damdamin at kaisipan? Layunin ng may-akda na maimulat ang bawat Pilipino sa kawalan ng katarungan at pakikipagsapalaran ng mga manggagawa sa lipunang bulok na sistema ang umiiral.

Ang uri ng tulang ito ay isang tulang sanaysay, may lalabindalawahing pantig ang sukat at may katinig at patinig ang mga tugma. ang mga posibleng tono ay paghihimagsik at pagdurusa. Gumamit ang awtor ng tayutay. Ang mga salitang ginamit ay kakaiba. Maaring ang paksa sa tulang ito ay buhay sa loob ng kulungan may diwa ito tungkol sa mga karanasan ng mga nakakulong, buhay ng mga bilanggo sa araw araw at pwede ring para ipaglaban ang iyong karapatan. Ang himig ng kwento ay pagdurusa, dahil sa pag tukoy sa kanyang pinagdaanan na kanyang inilahad sa loob ng kulungan at naghahagid ng kanyang kalayaan. Ang istilong may akda ay pangkaraniwan sa iba ngunit kung ikukumpara ang kanyan istraktura ng paraang pagkakasulat, ang unang tatlong linya sa bawat saknong ay nasa karaniwang ayos, samantalang ang pang dalawa at pang apat ay nagbibigay ito ng limang espasyo. Mabisa ang  paraan ng pag uugnay ugnay at pagka sunod sunod ng mga ideya, salita, taludtod at saknong dahil ang bawat salita ay itinuon at makahulugan at nasa tamang lalagyan bagamat may salitang inulit ngunit ito ay may nais paring iparating. bagamat hindi nabanggit kung nakalaya man siya o hindi .
isa sa mga mensahe na nais iparating ng tula ay pagiging matatag sa kahit ano mang pagsubok sa buhay, ipagtangol ang sariling karapatan, laging mag tiwala sa sariling kakayahan at higit sa lahat manalig tayo sa diyos.

Ang tulang ito ay nagsisilbing inspirasyon sa atin.